Atmosfera
Atmosfera je nastala nakon postanka Zemlje kao planete i to oslobađanjem gasova iz Zemlje. Prvo se oslobađala vodena para (H2O) i ugljen-dioksid (CO2) koji su formirali mora,okeane i krečnjak u zemljinoj kori. Kiseonik je nastao fotodisocijacijom vodene pare, pri čemu je vodonik kao laki gas difundirao u vasionu. Kiseonik su oslobađale i biljke. Iz kiseonika u gornjim slojevima zemljine atmosfere je nastao ozon i postao apsorber ultravioletnog i kosmičkog zračenja. Razvoj biljnog sveta je doveo do daljeg oslobađanja kiseonika koji je dostigao nivo kakav danas ima atmosfera.
Azot se oslobađao iz Zemlje i vremenom je postao primarni gas atmosfere. Smatra se da je sadašnji odnos azot i kiseonik nastao još pre deset miliona godina. Promene u atmosferi se i dalje dešavaju mada veoma sporo i neprimetno u odnosu na vreme nastanka i formiranja Zemlje. Atmosferom se naziva vazdušni omotač oko Zemlje koji dostiže visinu od oko 970 km.
Ona ima višestruku funkciju i mnoga veoma važna svojstva. Ovaj vazdušni omotač Zemlje omogućava život na Zemlji zaštitom njene površine od kosmičkog i drugog zračenja iz vasione. Sa druge strane atmosfera obezbeđuje osnovne uslove za život: kiseonik, ugljen-dioksid, propušta sunčevu radijaciju zaustavljajući štetno zracenje visoke energije (UV zraci) i dr. Voda, ugljen-dioksid, minerali iz tla i sunčeva radijacija su osnovne komponente koje omogućavaju odvijanje fotosinteze u biljkama i time nastanak organskih jedinjenja,uz oslobađanje kiseonika, što je neophodno za život životinja i ljudi na Zemlji.
Sa meteorološkog stanovišta, atmosfera omogućava prenos sunčeve energije koja dovodi do kretanja vazdušnih slojeva uz nastanak vetra, do isparavanja vode sa tla i njenog kruženja u prirodi, čime se obogaćuje kiseonikom i dovodi do kruženja materija.
Atmosferski odnosno meteorološki uslovi imaju značajan uticaj na lokalno i globalno zagađenje vazduha. Oni utiču na distribuciju zagađivača posle njihove emisije, bilo da se radi o njihovoj difuziji ili prenošenju sa jednog prostora u drugi što pomaže i njihovom razblaženju u vazduhu. Na taj način, distribucija zagađivača u zraku zavisi direktno od meteoroloških uslova. Od smera, intenziteta i dužine kretanja vetra zavisi i smer kretanja zagađivača i njihova raspodela u lokalnom i globanom obimu. Takođe, njihovim ispiranjem iz atmosfere pomoću padavina, smanjuje se njihova koncentracija u atmosferi.
Zagađenost vazduha, međutim, direktno utiče na lokalne i globalne atmosferske (meteorološke) uslove. Čestice u vazduhu služe kao nukleusi za nastanak većih agregata kao što su kapi vode (magla, kiša), što dovodi do meteoroloških promena. Takođe, čestice apsorbuju, odbijaju ili rasipaju sunčevo zračenje, što ima značajan uticaj na meteorološke prilike u nekoj oblasti.
Svojom delatnošću čovek je izmenio i još uvek menja prvobitni sastav atmosfere, zemljišta i vode. Zagađujuće materije iz mnogih izvora zagađenja, neizbežnih pratilaca urbanog života, u obliku gasa, dima, prašine, pepela, čvrstog otpada i otpadnih voda ubacuju se u vazduh, zemljište i vodu menjajući ih. Izvori zagađenja atmosfere su različiti. To su pre svega procesi sagorevanja uglja i nafte u elektranama, toplanama i individualnim kućnim ložištima , procesi u industrijskim postrojenjima (naftna, hemijska, metalurska, prehrambena), izduvni gasovi saobraćajnih vozila i teških mašina, procesi na deponijama otpada i smeća itd. Najčešće zagađujuće materije su CO2, CO, SO2, azotni oksidi, razna organska jedinjenja (ugljovodonici, benzoli, freoni), olovo i dr. Do sada je identifikovano više stotina različitih zagađujućih materija, a treba istaći mogućnosti stvaranja novih, do sada nepoznatih jedinjenja, pod uticajem sunčevog zračenja i električnog pražnjenja.
